विहीर अनुदान योजना|vihir anudan yojana

 विहीर अनुदान योजना 2024: विहिरींच्या बांधकामासाठी 4 लाख रुपये अनुदान; काम सुरू होण्यापूर्वी जमा करा

                                   गेल्या काही काळापासून महाराष्ट्र सरकारने मनरेगा अंतर्गत प्रत्येक कुटुंबाला एक योजना देण्याचा निर्णय घेतला आहे, कारण सरकार बदलल्याने महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजनेतही बदल झाले आहेत आणि त्यात आता अनेक बदल झाले आहेत. वैयक्तिक लाभांवर अधिक भर देण्यात आला आहे.

विहीर अनुदान योजना|vihir anudan yojana

भूजल सर्वेक्षण

vihir anudan yojana 

महाराष्ट्र सरकारने नुकतेच भूजल सर्वेक्षण केले आहे, ज्यामध्ये विविध गोष्टींचा आढावा घेण्यात आला आणि विविध भागातील पाण्याची पातळी विचारात घेतली असता, सर्वेक्षणातून असे दिसून आले की महाराष्ट्रात आणखी 3,87,500 विहिरी खोदल्या जाऊ शकतात आणि अशा प्रकारे, भूजल सर्वेक्षण विकास प्रणालीद्वारे पाण्याची उपलब्धता करण्यात आली.

मनरेगा अंतर्गत महाराष्ट्र सरकार लवकरात लवकर विहिरी खोदण्यावर भर देत आहे, ज्यामुळे महाराष्ट्रातील पाण्याची टंचाई दूर होईल, शेतकऱ्यांना शेतीसाठी पाणी उपलब्ध होईल आणि त्यांची आर्थिक स्थिती सुधारेल आणि महाराष्ट्राची प्रगती होईल, म्हणून ही योजना राबविण्यात येत आहे . या योजने अंतर्गत शेतकऱ्यांना विहिरी साठी 4 लाखांपर्यंत अनुदान मिळत आहे.

शासनाचा निर्णय

शासन निर्णय क्रमांक मग्रारो-२०२१/प्र.क्र.१८२/मग्रारो-१

4 नोव्हेंबर 2022 रोजी शासन निर्णयाची अंमलबजावणी करण्यात आली.

vihir anudan yojana maharashtra 2023 application form

लाभार्थी शेतकरी कसा निवडायचा?

मनरेगा कायद्याच्या परिशिष्ट 1 च्या कलम 1(4) नुसार, खालील श्रेणींना प्राधान्य दिले जाईल आणि त्यांना सिंचनासाठी चांगले अनुदान मंजूर केले जाईल.

• 1 अनुसूचित जाती प्रवर्ग

• 2 अनुसूचित जमाती प्रवर्ग

• 3भटक्या जमातींच्या 3 वर्ग

• 4 सूट मिळालेल्या जाती प्रवर्ग/अनुसूचित जमाती

• 5 दारिद्र्यरेषेखालील कुटुंबे

•6 महिला कर्ता कुटुंब

•7 जर शारीरिकदृष्ट्या अपंग व्यक्ती कर्ता असेल तर 

8• जमीन सुधारणेचे लाभार्थी

9• इंदिरा आवास योजनेअंतर्गत लाभार्थी

10• अनुसूचित जाती आणि इतर पारंपारिक वनवासी अधिनियम 2006 अंतर्गत लाभार्थी

11• अल्पभूधारक शेतकरी (2.5 एकर जमीन पर्यंत)

12• अल्प जमीन असणारे शेतकरी (5 एकर पर्यंत जमीन).

विहीर अनुदान योजना महाराष्ट्र 2024

लाभार्थ्यांची पात्रता:

• 1 शेतकऱ्याकडे एकाच वेळी किमान 0.40 म्हणजेच एक एकर जमीन असावी

•२ ज्या ठिकाणी विहीर खणायची आहे त्या ठिकाणापासून ५०० मीटर अंतरावर पिण्याच्या पाण्याची विहीर नसावी.

• 3 शेतकऱ्याच्या 7/12 मध्ये यापूर्वी घेतलेल्या विहिरीची कोणतीही नोंद असू नये.

• 4 शेतकऱ्यांकडे 8-अ चा उतारा असणे आवश्यक आहे.

• 5 अनेक शेतकरी एकत्रितपणे विहिरीचे मालक असू शकतात परंतु त्यासाठी त्यांच्याकडे एक एकरपेक्षा जास्त जमीन असणे आवश्यक आहे

• 6 ज्या अर्जदाराला विहीर घ्यायची आहे तो जॉब कार्डधारक असणे आवश्यक आहे

विहीर अनुदान योजना|vihir anudan yojana

विहिरींसाठी अर्ज आणि प्रक्रिया

           मनरेगा अंतर्गत लाभ मिळविण्यासाठी, तुम्हाला तुमच्या ग्रामपंचायत कार्यालयात अर्ज करावा लागेल.

विहीर अनुदान योजना कागदपत्रे

आवश्यक कागदपत्रे:

• 1) 7/12 चा ऑनलाइन उतारा

• 2) 8-A चा ऑनलाइन उतारा

•3) जॉब कार्डची प्रत

• ४) सामुदायिक विहीर घ्यायची असल्यास १ एकरपेक्षा जास्त जमिनीचा पंचनामा.

• ५) सामुदायिक विहिरीचे पाणी सर्वांच्या संमतीने वापरण्याबाबत संमतीपत्र.

वरील सर्व कागदपत्रे ग्रामपंचायतीच्या अर्ज बॉक्समध्ये जमा करावी लागतील आणि ती ग्रामपंचायत ऑनलाइन भरतील.

अर्ज केल्यानंतर ची प्रकिया 

प्राप्त झालेले सर्व अर्ज ग्रामसेवकांमार्फत ऑनलाइन उपलब्ध करून दिले जातील.

•अर्ज ग्रामसभेत विचारात घेऊन मंजूर केले जातील.

•ग्रामपंचायत आधी मान्यता देईल.

•गटविकास अधिकाऱ्यांकडून महिनाभरात प्रशासकीय मान्यता दिली जाईल.

•प्रशासकीय मान्यता मिळाल्यानंतर पंधरा दिवसांच्या आत जबाबदार तांत्रिक सहाय्यकामार्फत त्यांना तांत्रिक मान्यता दिली जाईल.

vihir anudan yojana maharashtra 2024 online apply

सुरक्षित पाणलोट विहीर निर्धारणाची तत्त्वे

विहीर कुठे खणायची:

•1 दोन नाल्यांमधील परिसरात 

• 2 नदी नाल्यांजवळील उथळ गाळाच्या भागात.

• 3 जमिनीच्या सखल भागात जेथे 30 सेमी पर्यंत मातीचा थर आहे.

• 4 नाल्याच्या काठावर.

•5 घनदाट जंगलात

•6 जुन्या नदीच्या प्रवाहाच्या ओघात

•7 नदीच्या वळण क्षेत्रात 

• 8 अचानक ओलावा असलेल्या ठिकाणी

कुठे विहीर खणू नये:

• 1 जमिनीवर पातळ खडक असलेल्या भागात

•2 डोंगराळ भाग आणि आजूबाजूचा परिसर

•3 जेथे मातीचा थर ३० सें.मी. आय. पेक्षा कमी आहे.

• 4 जेथे मुरमाची खोली 5 मीटरपेक्षा कमी आहे.

एकूण आर्थिक अनुदान

vihir anudan yojana online registration

महाराष्ट्राच्या विविध भागांची भौगोलिक परिस्थिती वेगवेगळी आहे, कुठे खडक तर कुठे काळी माती असल्याचे आपण पाहतो, त्यामुळे सर्व ठिकाणांसाठी समान दर निश्चित करणे शक्य नाही.

त्यामुळे सरकारने विविध भागात वेगवेगळे दर निश्चित करण्याचे नियोजन केले आहे

प्रत्येक जिल्हानिहाय सिंचन विहिरीसाठी 4 लाख रुपयांपर्यंतचे अनुदान मंजूर आहे.

जिल्हास्तरीय समिती

महाराष्ट्र राज्याच्या विविध भौगोलिक परिस्थितीमुळे प्रत्येक क्षेत्रात नियम ठरवणे अशक्य असल्याने या बाबी लक्षात घेऊन अनुदानासंदर्भातील तांत्रिक बाबी निश्चित करण्यासाठी जिल्हास्तरावर  समिती नेमण्यात आली आहे. 

कामाचा कालावधी

सर्वेक्षणानुसार विहिरीचे काम चांगल्या पद्धतीने व योग्य गतीने केल्यास एकूण चार महिन्यांत ते पूर्ण होते.

दोन वर्षांत ते पूर्ण करणे बंधनकारक असेल.

अपघात झाल्यास जिल्हास्तरीय समितीच्या मान्यतेने हा कालावधी तीन वर्षांपर्यंत वाढवता येतो.

कामगारांची सुरक्षा

विहिरींवर काम करणाऱ्या मजुरांच्या सुरक्षेसाठी त्यांना हेल्मेट पुरविण्याचा खर्च प्रशासकीय निधीतून करावा.

केलेल्या कामाची गुणवत्ता

योजनेंतर्गत बांधण्यात आलेल्या विहिरींचा दर्जा उत्कृष्ट राहावा यासाठी सर्वांनी एकत्र येऊन काम करावे.

काम पूर्ण झाल्याचे प्रमाणपत्र

तेथील तांत्रिक अधिकारी पूर्ण महत्त्वाचे प्रमाणपत्र देईल,

एक एकर क्षेत्रासाठी पाणी उपलब्ध असल्यास गावातील संबंधित तांत्रिक अधिकारी स्तरावरील अधिकारी संयुक्त पंचनामा करून विहीर पूर्ण झाल्याचा दाखला देतील.

विहिरीतून पाणी न आल्यास मंजूर त्या मधे काळे दगड आढळून आल्याचा पंचनामा करून विहीर मिश्रित घोषित करुन विहीर बंद करण्यात येईल.

तीन वर्षे पूर्ण झाल्यावर पंचनामा तयार केला जाईल आणि असे शेरे असलेले संपूर्ण त्वचा प्रमाणपत्र दिले जाईल.

मंजूर रकमेत बांधकाम अपूर्ण असल्यास त्या मुदतीत पूर्ण झाल्याचा दाखला द्यावा.

सरकारकडून किती अर्थिक साहाय्य मिळेल

vihir anudan yojana 2024 maharashtra sarkar

त्यानुसार विहारसाठी प्रत्येक जिल्ह्याला 4 लाख रुपयांपर्यंतचे अनुदान मंजूर केले जाईल, असे स्पष्टपणे सरकारने स्पष्ट केले आहे.

इतर

विहिरीचे काम सुरू होण्यापूर्वी आणि नंतरची विविध छायाचित्रे काढून नियोजनस्थळावर अपलोड केली जातील.

कामाच्या ठिकाणी स्कीम बोर्ड लावावा.

सामुदायिक विहीर असल्यास सातबारात नोंद करताना ती विहीर सामुदायिक आहे, हे ध्यानात ठेवावे.

विहीर खोदताना येणाऱ्या अडचणी 

विहीर खोदताना शारीरिक श्रम करून काम करणे शक्य नाही, असे संबंधित अधिकाऱ्याचे समाधान असेल मशिनरी चा उपयोग करावा, तर त्यांनी मजुरांना खोदण्याची परवानगी द्यावी.

निष्कर्ष 

आजच्या लेखात आम्ही शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाच्या असलेल्या सिंचन विहिरी अनुदानाबाबत सविस्तर माहिती घेतली आहे. यामध्ये आम्ही अर्ज कसा करावा, विहीर बांधकाम नियम, अनुपालन कागदपत्रे यासारख्या महत्त्वाच्या गोष्टींवर चर्चा केली आहे सोबत बजेट इ.